«هنر در شاهنامه» (بررسی مفاهیم و ترکیبات واژه ی هنر در شاهنامه)
thesis
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام
- author مهین امیدیان
- adviser موسی پرنیان الیاس نورایی
- publication year 1389
abstract
شاهنامه گنجینه ای است از واژگان اصیل فارسی که شناخت و استفاده از این واژگان موجب غنای زبان فارسی می گردد. امروزه برخی از این واژگان یا کمتر استفاده می شوند و یا در مفاهیمی محدودتر و گاهی متفاوت بکار می روند. واژه هنر یکی از واژگان ناب فارسی است که در شاهنامه بار معنایی گسترده ای دارد و امروزه دایره ی معنایی این واژه بسیار محدودتر شده است. فردوسی در شاهنامه از این واژه با ترکیبات و مفاهیم متنوع استفاده کرده است. با مطالعه ی دقیق شاهنامه معلوم شد که، واژه هنر 352 بار در 337 بیت شاهنامه استفاده شده است. فردوسی برای القای مفاذهیم متعدد «هنر» این واژه را با 12 اشتقاق (هنر پرور، باهنر، نوهنر، فراوان هنر، هنر یافته، بدهنر، بی هنر و ...) و 27 ترکیب (هنر آزمودن، دست از هنر تهی ماندن، هنر پدید آوردن، هنر جستن، هنر یافتن، هنر از دل شستن و ...) در شاهنامه بکار برده است. واژه «هنر» 95 بار در قافیه قرار گرفته است و این قافیه پردازی به اقتضای کلام بوده است نه تنگانای قافیه. «هنر» در شاهنامه دایره ی معنایی گسترده ای دارد و 76 مفهوم متنوع و متفاوت را در برگرفته است. مفاهیمی از قبیل: جنگاوری، مهارت های رزمی، شکار کردن، چوگان، تیراندازی، عدالت گری، شایسته، خردمندی، عفت، مظاهر کمال و زیبایی، آینده گری، نوشتن، معماری، غیب دانی، تعبیر خواب، باوری، رذائل اخلاقی، فریبکاری، خیانت، حسادت و ... امید است که این رساله زمینه ای را برای آشنایی با واژگان اصیل شاهنامه فراهم آورد. کلید واژه: شاهنامه فردوسی، واژه هنر، مخاطب، مفاهیم، ترکیبات.
similar resources
تلفّظ چند واژه در شاهنامه
تلفظ واژه ها در متون کهن فارسی، به دلیل فاصلۀ زمانی ما نسبت به آن متون و تغییرات و تحولاتی که در زبان فارسی اتفاق افتاده، همیشه مسأله انگیز بوده است. در این مقاله به تلفّظ چند واژه در شاهنامه پرداخته شده‌است که دربارۀ خوانش آنها توافقی میان اهل ادب وجود ندارد یا تصوّر رایج در مورد آنها نادرست است. برخی از این واژه‌ها در همۀ چاپ‌های شاهنامه به صورت نادرست حرکت‌گذاری شده‌اند و برخی در شماری از چا...
full textتقابل جهان‌شناختی «هنر» با «جادو» در شاهنامه(با تکیه بر داستان فریدون و ضحّاک)
واژۀ هنر، با توجّه به ریشه و معناهایش، فضایلی اخلاقی را تمثیل می‌کرد که در بستر جهان‌بینی مردشاهی برآمده بودند. این فضایلِ مردانه، مقابل ویژگی‌هایی ایستادند که در جهان‌بینی زن‌شاهی بودند؛ جادوگری یکی از این ویژگی‌ها بود که همچون یک ضدارزش در تقابل با هنر تعریف می‌شد. هنر با این بار معنایی، در همۀ ادوار، به عنوان خصلت آزادگان تعریف شد که این تکرارها با توجّه به خاستگاه‌اش (مهرپرستی)، حکایت از رسوخ...
full textهنر گزینش و کاربرد واژه در سخن سعدی
بررسی شیوة گزینش واژه در سخن سعدی نشان می‌دهد که واژه‌های کلیدی در جمله یا بیت معمولاً با هم مرتبط هستند و بر هم تأثیر می‌گذارند. معیار سعدی در انتخاب واژه، تناسب در معنای کلّی و عام در جایگاه همگرایی کلمات است؛ حتی انگیزۀ او در استفاده از استعاره، تشبیه و ترکیبات دارای معنای کنایی نیز تاحدّی رعایت همین تناسب و هماهنگی بین واژه‌ها در محور همنشینی است. سعدی هنرمندانه از شگردهای زبانی خاص برای پرهیز...
full textMy Resources
document type: thesis
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023